إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ لیلة القدر هی البنیة المحمدیة حال احتجابه علیه السلام فی مقام القلب بعد الشهود الذاتی لأن الإنزال لا یمکن إلا فی هذه البنیة فی هذه الحالة، و القدر هو خطره علیه السلام و شرفه إذ لا یظهر قدره و لا یعرفه هو إلا فیها، ثم عظمها بقوله: وَ ما أَدْراکَ ما لَیْلَةُ الْقَدْرِ أی: أیّ شیء عرفت کنه قدرها و شرفها.
1- فی کتاب ثواب الأعمال باسناده عن سیف بن عمیرة عن رجل عن ابى جعفر علیه السلام من قرء إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ فجهر بها صوته کان کالشاهر سیفه فی سبیل الله عز و جل، و من قرأها سرا کان کالمتشحط بدمه فی سبیل الله، و من قرأها عشر مرات محى الله عنه ألف ذنب من ذنوبه.
سورة القدر
فضلها
** - محمد بن یعقوب: عن محمد بن یحیى، عن أحمد بن محمد، عن ابن محبوب، عن سیف بن عمیرة، عن رجل، عن أبی جعفر (علیه السلام)، قال: «من قرأ إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ یجهر بها صوته، کان کالشاهر سیفه فی سبیل الله، و من قرأها سرا کان المتشحط بدمه فی سبیل الله، و من قرأها عشرا مرات غفر له على [نحو] ألف ذنب من ذنوبه».
سورة القدر
بدان که این سورت مدنى است بر قول بیشتر مفسّران، و علىّ بن الحسین بن واقد[1] گفت: اوّل سورت که به مدینه فرود آمد این سورت بود. قتاده گفت[2] : سورت مکىّ است و این روایت ابن ابى عفره[3] است از عبد اللّه عبّاس. و پنج آیت است و سى[4] کلمت است و صد و دوازده حرف است.
إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ اصل نزول در لغت بمعنى انحطاط و فرود آمدن از بالا بپائین است مثل قوله تعالى وَ أَنْزَلْنا مِنَ السَّماءِ ماءً و نزول نعمت از جانب اله عالم عطایا و بخششهاى او است و آن دو قسم است یا عین شیئى فرود مىآید مثل فرود آمدن قرآن از لوح محفوظ بعالم طبیعت یا نزول اسباب نعمت است مثل قوله تعالى اللَّهُ الَّذِی أَنْزَلَ الْکِتابَ وَ أَنْزَلْنَا الْحَدِیدَ که مقصود از انزال کتاب عین آیات قرآنى و باقى کتابهاى آسمانى است و مقصود از انزال حدید اسباب و معداتى است که حدید را پدید آرد
تفسیر: شب قدر شب نزول قرآن!
از آیات قرآن به خوبى استفاده مىشود که قرآن مجید در ماه مبارک رمضان نازل شده است:" شَهْرُ رَمَضانَ الَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ" (بقره 185) و ظاهر این تعبیر آن است که تمام قرآن در این ماه نازل گردید.
و در نخستین آیه سوره قدر مىافزاید:" ما آن را در شب قدر نازل کردیم" (إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ).
سورة القدر مکیست و نزد بعضى مدنى و بعدد مکى و شامى شش آیه است و پنج است نزد غیر ایشان و اختلاف در آیه لَیْلَةِ الْقَدْرِ ثالث است که مکى و شامیست.
ابى بن کعب از پیغمبر صلّى اللَّه علیه و آله روایت نموده که کسى که آن را قرائت کند باو عطا شود اجر کسى که ماه رمضان را روزه گرفته و شب قدر را احیاء داشته است.
حسین بن ابى العلاء از حضرت ابى عبد اللَّه صادق علیه السلام روایت نموده که آن حضرت فرمود هر که قرائت کند سوره انا انزلناه فى لیله القدر را در نماز واجبى از واجباتش منادى از طرف حق او را صدا زند که اى عبد اللَّه گناه گذشته تو بخشیده شد، عمل را از سر بگیر.
إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ: ان و تکرار ضمیر فاعل «نا» براى تأکید و تعظیم و تخصیص فعل انزل، و جمع آن براى نسبت به مبادى و وسائط است و ضمیر مفعول، جز راجع به قرآن که معروف در اذهان و زبانزد عموم بوده، نمیتواند باشد
إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ:
بیان نزول آیات کریمه قرآنى است و تعبیر بمتکلم مع الغیر و کلمه انا از نظر عظمت ساحت کبریائى است و نیز ضمیر راجع بقرآن است از نظر وضوح آن با اینکه نزول آیات کریمه بر رسول صلّى اللّه علیه و آله توسط جبرئیل امین وحى بوده ولى از نظر تشریف بساحت پروردگار نسبت داده وساطت جبرئیل را در نظر گرفته نشده است.
إِنَّا أَنْزَلْناهُ:
هل هو نزول روح النبوة- القدسیة- على الرسول الأقدس صلّى اللّه علیه و آله و سلّم؟
أم وحی القرآن النازل علیه بتمامه طوال الدعوة؟ أم بعض القرآن و علّه هذه السورة نفسها؟ أم القرآن کله بصورة محکمة غیر مفصلة، متحللا عن هذه التعابیر اللفظیة و الأمثال، و التکررات و الإخبارات عن المستقبل؟
لفظ «قرآن» را به طور صریح ذکر نکرد و آن را به صورت ضمیر و مبهم آورد تا آن را بزرگ نماید و بزرگ جلوه دهد، یعنى، مدّعى شود که قرآن بدون تعیین معیّن است.
چنانچه نسبت نازل کردن به ضمیر متکلّم و تعیین ظرف تفخیم و بزرگ نمودن آن است و قرآن را خداى تعالى از حیث صورتش.
فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ در شب قدر نازل فرمود که آن سینهى محمّد صلّى اللّه علیه و آله و در شب قدر که آن نقوش مدادى و الفاظى است که معانى تحت آن پنهان مىشوند.
ترجمه تفسیر المیزان
" إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ" ضمیر در" انزلناه" به قرآن برمىگردد، و ظاهرش این است که: مىخواهد بفرماید همه قرآن را در شب قدر نازل کرده، نه بعضى از آیات آن را، مؤیدش هم این است که تعبیر به انزال کرده، که ظاهر در اعتبار یکپارچگى است، نه تنزیل که ظاهر در نازل کردن تدریجى است.
